ANALİZLER

 

İTÜ/Kozmo-Lab Work Flow for Carbonates/Silicate Rocks
Chlorine-36
Version.01.7 – 22 April 2022 at İTÜ, İstanbul- TURKEY
by Mehmet Akif SARIKAYA, PhD



FlowChart_v01.7-1

Resim5Laboratuvarımızda kozmojenik yaş tayini için aşağıdaki işlemler yapılmaktadır:


-Araziden örnek alımı
Arazi çalışması sırasında örnek alınacak yüzeyin ön değerlendirmesinin yapılması önemlidir. Rastgele örnek almak yerine analitik olarak iyi değerlendirilmiş yüzeylerin örneklenmesi gerekmektedir. Yaşlandırma yapılacak yüzeyin orjinal olması gerektiği akıldan çıkartılmamalıdır.



Genellikle her jeomorfik ünite için en az 3 örnek alınmalıdır. Örnekler yaklaşık 500 gram olacak şekilde, kayacın en yüksek ve en üst orta yüzeyinden alınır.

-Kırma, öğütme ve eleme
Araziden alınan örnekler Kozmo-Lab'a gönderildikten sonra, ilk olarak tüm örnekler birer örnek numarası ile kayıt altına alınır. Fotoğraflanır. Ağırlıkları ve yoğunlukları ölçülür. Önce çeneli kırıcı daha sonra da kayaç değirmeni ile ufalanır ve kaba kum boyunda olacak şekilde elenir. 

 
-Liç ve özütleme
Uygun boyutta kırılan örnekler önce saf su ile yıkanır ve kurutulur. Daha sonra seyreltik asitlerde liçlenir. Atmosferik ve biyolojik kalıntılarından temizlenen numuneler daha sonra özütleme işlemine tabi tutulur. Bu aşamada örnekleri kuvvetli asitlerle tamamen çözülerek, içlerindeki elementler serbest hale getirilir. Bu aşamda örneğe çeşitli kimyasallar eklenerek, daha sonraki işlemlerde analizlerin gerçekleştirilmesi sağlanır.

-Kimyasal ayrıştırma
Özütlenen örnekler kimyasal ayrıştırmaya tabii tutulur. Bu aşamada numune eriyiği içinde serbest haldeki elementlerden Cl-36 için AgCl, Be-10 için BeO olarak çökeltilir. Bu aşamda bir izobarların ortamdan uzaklaştırılması gerekmektedir. Bunun için çeşitli kimyasallar ve santrifüj işlemi kullanılır.

-Hedef element hazırlama
Son olarak hedef element Cl-36 için AgCl, Be-10 için BeO formunda çökeltildikten sonra, katotlama öncesi tüplere yerleştirilmesi gerekir. Bu aşamda örnek saf su ile 5 kez yıkanarak, örnek içindeki asit kalıntıları temizlenir. Son olarak örnekler sentrifüjlenerek, kurutulur ve katotlamaya hazır hale gelir. 

-Katotlama
Örneklerin AMS laboratuvarında izotop oranlarının ölçülebilmesi için son bir adım ise katotlamadır. Bu aşamada yaklaşık 5-10 mg olan son numune özel metallerden oluşan küçük haznelere basınç ile yerleştirilerek AMS çarkına konulur. Bu işlem genelde ölçümün hemen öncesinde gerçekleştirilir.

-AMS ve diğer analitik ölçümler
Hızlandırıcılı Kütle Spektrometresi (AMS) ve diğer laboratuvar ölçümlerine ait işlemler de laboratuvarımız tarafından hizmet alımı şeklinde gerçekleştirilmektedir.

-Yaş hesaplama ve yorum
Son olarak dış paydaşlardan gelen numuneler ve sonuçlar üzerinden yaş hesaplama, yorumlama ve raporlama hizmeti verilir.